Kalibreren van de autofocus van mijn camera

In dit blogbericht wil ik jullie graag wat meer vertellen over mijn ervaringen met het kaliberen van de autofocus van mijn camera.

De aanleiding

De laatste tijd had ik het idee dat de foto’s die ik maakte met mijn Sony 16-50 f/2.8 SSM objectief op mijn Sony A77ii camerabody niet volledig scherp waren. Na een nabewerking in Lightroom leverde het wel een acceptabel resultaat op, maar de foto’s zouden scherper kunnen zijn. Een aanwijsbare oorzaak voor de onscherpte is er niet. De camerabody en het objectief werken verder prima en er lijkt ook geen sprake te zijn van extreme onscherpte, die bijvoorbeeld veroorzaakt kan zijn doordat de apparatuur beschadigd is door een val.

Bij het gebruik van hetzelfde Sony 16-50 f/2.8 SSM objectief op de mirrorless Sony A6300 body met de Sony LA-EA adapter leken de foto’s echt scherper te zijn dan bij het gebruik van het objectief op de A77ii.

Waarom is het kalibreren van de autofocus nodig?

De A77ii camerabody maakt, net als alle digitale spiegelreflexcamera’s, gebruik van een separate phase detection autofocus sensor. Deze autofocus sensor is dus niet aangebracht op de beeldsensor, maar deze is aangebracht als losse sensor in de camerabody. Door de Single Lens Translucent techniek wordt een deel van het licht dat op de beeldsensor valt afgebogen naar de autofocus sensor. Bij een spiegelreflex camera wordt het licht bij een neergeklapte spiegel ook op de autofocus sensoren gericht. Door toleranties in de productie van camerabody en objectief kan het voorkomen dat de afstand tussen de PDAF sensor en de beeldsensor een minimale afwijking vertoont. Zelfs een minuscule afwijking kan direct effect hebben voor de scherpte van de foto.

Bij systeemcamera’s bevinden de autofocus sensoren zich wél op de beeldsensor en is er dus geen afstandsverschil door montagetoleranties mogelijk.. Hierdoor is het bij een spiegelloze systeemcamera niet nodig om de autofocus te kalibreren.

Hoe gaat het kalibreren nu in zijn werk?

Omdat ik dit nog niet eerder had gedaan, koos ik ervoor om m’n lenzen te laten kalibreren bij Calumet Photographic in Amsterdam. Eigenlijk kwam ik bij toeval bij Calumet terecht, omdat Calumet dicht in de buurt van het project waar ik op dit moment voor mijn werkgever werkzaam ben. Bij Calumet moet je eerst een afspraak maken en vervolgens kan je langskomen met je camera(‘s) en lenzen en worden deze gekalibreerd terwijl je wacht. Bij mij ging het dus om mijn Sony A77ii camera met een objectief van het type Sony 16-50 f/2.8 SSM.

Men plaatst de camera vervolgens op een statief en maakt vanaf een bepaalde afstand foto’s gemaakt van het kalibratiesysteem bij de grootste diafragma opening die het objectief biedt.  In het geval van dit objectief betreft het dus een diafragma-waarde van f/2.8. Bij deze grootste diafragma opening zijn verschillen in scherpte namelijk het beste zichtbaar op de foto, de scherptediepte is immers het kleinst. Als vuistregeling wordt over het algemeen een afstand aangehouden tot het kalibratiesysteem van ten minste 50x de brandpuntsafstand van het objectief, dus maximaal 2,5 meter voor mijn objectief.

De camera wordt scherpgesteld op een focusvlak met contrastrijke patronen, waarop de camera goed kan scherpstellen. Naast het focusvlak is schuin een liniaal geplaatst, waarop kan worden afgelezen op welk punt het objectief werkelijk is scherpgesteld en de scherpte het hoogst is. Bij een perfect gekalibreerde camera met objectief is op de gemaakte foto het nulpunt op de liniaal het scherpst. Dit nulpunt staat namelijk op dezelfde afstand tot de camerasensor als het focusvlak met de patronen.

Op basis van de uitgevoerde metingen wordt er in het menu van de camera een instelling veranderd om de camera een vertellen welke correctie dient te worden toegepast bij het scherpstellen. Deze correctie is afhankelijk van de resultaten van de metingen: lag het scherpste deel van de foto voor of achter het nulpunt. In mijn geval was een kleine correctie nodig. Bij een instelling van -2 in het menu van mijn camerabody is de camera – objectief combinatie juist gekalibreerd en wordt de hoogste scherpte bereikt.

Zelf objectieven kaliberen.

Naast het laten kalibreren van de autofocus van je camerabody is het ook mogelijk om de kalibratie van de autofocus zelf uit te voeren. Op internet zijn er verschillende testkaarten te downloaden om dit te doen, bijvoorbeeld op deze website fotosloep.nl.  Je kunt echter ook een mini versie van een kalibratiesysteem dat Calumet gebruikt kopen. De JJC Autofocus Calibration Aid is een product waarmee je gemakkelijk zelf de kalibratie kunt uitvoeren.

Instellingen op de camera

De (semi-) professionele DSLR en SLT camera’s bieden over het algemeen de mogelijkheid tot het zelf kalibreren. De werking is per cameramerk net iets verschillend. Een blik in de handleiding kan je dan uitkomst bieden om duidelijk te krijgen hoe dit bij jouw camerabody werkt en of jouw camerabody deze instelmogelijkheid biedt.

De instelling in het menu van de Sony A77ii voor het kalibreren van de autofocus.

Over het algemeen hebben de camerabodies die bedoeld zijn voor gebruikt door prosumers of professionals een mogelijkheid voor het kaliberen van de autofocusfunctie. Als jouw camera deze instelling niet heeft, dan kan de je de autofocus helaas niet zelf kalibreren. Je kan deze camera kan dan alleen kalibreren door mechanisch de autofocus sensoren of beeldsensor in de camerabody te verstellen. Hiervoor kan je het beste terecht bij een camerareparateur.

Kalibreren bij Calumet

De Sony A77ii camerabody biedt de mogelijkheid tot doorvoeren van een correctie van de autofocus in het menu. Ik heb mijn camera, in combinatie met één objectief laten kalibreren bij Calumet Photographic. Ik kon hiervoor dezelfde dag nog terecht bij de vestiging in Amsterdam Zuid-Oost.

Het objectief dat ik heb laten kalibreren is een zoomobjectief. Voorafgaan aan de kalibratie vroeg de medewerker van Calumet mij bij welke brandpuntsafstand ik het objectief wilde laten kalibreren. De medewerker van Calumet vertelde mij namelijk dat er bij zoomobjectieven soms wat verschillen bestaan tussen de resultaten van het kalibreren bij de laagste en de hoogste brandpuntsafstand. In mijn geval dus 16 respectievelijk 50 mm. Ik heb er dus voor gekozen om het objectief bij een brandpuntsafstand van 35 mm te laten kalibreren. Dit is de brandpuntsafstand die ik het vaakst gebruik met dit objectief.

Mijn camera en objectief werden vervolgens meegenomen voor de operatie. Een lekker kopje koffie verder was de klus geklaard en liep ik weer naar buiten met mijn camera en objectief.

De kosten voor het kalibreren van een camerabody met één objectief zijn €30,-. Bij het kalibreren van de camerabody met meerdere objectieven zijn de kosten per volgend objectief lager. Calumet hanteert voor elk volgend objectief een prijs van €20,—.

En…is er verschil te merken na het kalibreren?

Ik hou je op de hoogte van mijn ervaringen na het kalibreren van de autofocus!

Update 13 juni 2018:

Ik ben tevreden met de nauwkeurigheid van de autofocus van mijn camerabody na het kalibreren van de autofocus. Er is zeker een verschil te merken in de scherpte van de foto’s. Waarom heb ik dat niet eerder laten doen……? De eerlijkheid gebiedt me echter wel te zeggen dat ik bij het maken van foto’s ook ook bewuster bezig ben met het bereiken van een zo goed mogelijke scherpte van de foto. Een goede kalibratie van apparatuur speelt hier natuurlijk een belangrijke rol, maar ook het nauwkeurig scherpstellen op het onderwerp, de keuze van de juiste diafragma-opening en vooral het voorkomen van bewegingsonscherpte heeft ook een belangrijk aandeel in de uiteindelijke scherpte. Lees voor meer informatie ook mijn blogbericht met zeven tips voor het maken van scherpere foto’s.

Alle factoren moeten in orde zijn om een ècht scherpe foto te maken. Aan de kalibratie van mijn camera-objectief combinatie zal het echter niet meer liggen! Ben jij dus ook op zoek naar ultieme scherpte in een foto, laat dan vooral jouw camera-objectief combinatie kalibreren als je een DLSR- of SLT-camera gebruikt!